Stad in as

Op 2 juni 1574 brandt Vlaardingen bijna volledig af. De Geuzen hebben de tactiek van de verschroeide aarde ingezet om de oprukkende Spaanse legers een halt toe te roepen.

De stadsbrand vindt plaats in de broeierige periode van de Tachtigjarige Oorlog. In deze opstand probeert de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden onder het juk van de Spaanse koning uit te komen. In 1567 leidt de komst van de spijkerharde hertog van Alva tot veel bloedvergieten en chaos. Velen vluchten het land uit. Een zeer gemengd gezelschap, dat  zich (Water)Geuzen noemt, verlaat zijn vluchthavens in Engeland richting  Holland en Zeeland.

Terugkeer van de Geuzen

Op 1 april 1572 nemen de Geuzen Den Briel in, het huidige Brielle..  Met name in Holland is overal oorlogsgeweld. Op 4 november 1573nemen de Spanjaarden Maaslandsluis (Maassluis) in.

Als er in mei 1574 een nieuw offensief van de Spanjaarden komt, is Vlaardingen, een nauwelijks verdedigbare stad zonder muren, vanuit Maassluis een ideale basis voor de Spaanse troepen om Schiedam aan te vallen. Willem van Oranje geeft op 2 juni 1574 opdracht om de schans in Vlaardingen door brand te verwoesten.Vanuit Schiedam  voeren de Geuzen dit bevel uit, waarbij de gehele binnenstad van Vlaardingen in vlammen opgaat. Bbelangrijkste slachtoffers zijn het stadhuis en de kerk. Archeologisch onderzoek toont aan dat vrijwel geen gebouwen de brand overleven.

Na de stadsbrand van Vlaardingen versterkt Oranje Schiedam en de Spanjaarden trekken in het najaar van 1574 in de ruïnes van Vlaardingen. De Vlaardingers die nog niet zijn gevlucht, vertrekken halsoverkop naar Voorne-Putten, dat nog wel in handen van de Geuzen is. In de zomer van 1575 blijkt het grootste deel van hen weer terug te zijn in zijn vaderstad.

Langzaam aan komt Vlaardingen er weer bovenop.